Instructie kun je soms best schrappen! Er zijn verschillende manieren van instructie geven. Het directe instructiemodel is wel het meest gebruikte. Ik ga ze hier even kort bespreken, en daarna vertellen waarom je dit ook geheel of gedeeltelijk los kunt laten. Dit is natuurlijk een heel gewaagde uitspraak, maar het werkt echt.
Het directe instructiemodel:
Bij de directe instructie blik je eerst terug op datgene wat vooraf is gegaan, en wordt het doel benoemd van de instructie die volgt. Dan presenteer je de nieuw aan te leren stof en gaat dit daarna begeleid inoefenen. Vervolgens wordt de stof verwerkt en geef je waar nodig hulp en geef je verlengde instructie. Tot slot blik je terug door het doel te evalueren en feedback te geven.
Zelfinstructie:
Bij zelfinstructie wordt door de leerkracht iets kort besproken, worden de opdrachten in een korte tijd bekeken en gaan de kinderen aan de slag, of naar de instructietafel (de leerkracht bepaalt dit). De leerlingen controleren zelf hun werk en gaan tot slot aan de slag met ander werk. (klaaropdracht).
Model leren:
Hier doe je als leerkracht voor hoe je een opdracht aanpakt. Je doet voor, de kinderen doen het na, dan doe je het samen met de kinderen. Door hardop denken laat je zien hoe je iets aanpakt. Daarna stimuleer je de kinderen hetzelfde te doen. Er wordt gecontroleerd en eventueel herhaald.
Dalton
In het Daltononderwijs wordt gewerkt met dag- en weektaak. Op deze taak staan vaak de doelen aangegeven waaraan tijdens deze taak wordt gewerkt. Kinderen kunnen dus vooraf heel goed zelf bepalen of ze instructie nodig hebben en wanneer. Op de taak staat namelijk ook aangegeven wanneer bepaalde instructie plaats vindt.
Leerlingen worden zo uitgedaagd om na te denken over de leerstof en of ze hiervoor instructie nodig hebben.
Instructie schrappen?
De kunst als leerkracht is om in te schatten of er wel instructie nodig is, en als dit zo is of alle kinderen deze instructie nodig hebben. Er zijn vast kinderen bij die datgene waar je instructie voor wilt geven al kunnen. Als je hier kritisch naar kijkt kun je best wel veel instructie schrappen.
Wel of geen instructie?
Als je dan instructie geeft, kun je heel goed inschatten welke kinderen deze instructie nodig hebben. Er zijn kinderen die uitleg moeten krijgen, maar er zijn ook kinderen waarvan je weet dat ze de uitleg niet nodig hebben of waarvan je wilt dat ze het eerst zelf eens uitzoeken. Je kunt kinderen ook de keuze geven of ze instructie willen of niet.
Als je dit lastig vindt, kan je bij veel methodes de toets van een blok of thema vooraf laten maken. Het nieuwe blok/thema begin je dus als het ware met een toets. Je kunt dan al heel snel zien waar de knelpunten liggen. Waar je echt uitleg voor moet geven en welke instructie je gewoonweg kunt schrappen. Ook kun je goed zien welke kinderen wat nodig hebben.
In de praktijk:
Ik start mijn lessen vaak met het geven van het doel. Wat gaan we leren vandaag. Deze doelen zijn ook op het doelenbord zichtbaar in de klas. Omdat we met Snappet (tablets) werken kan ik heel goed bijhouden welke kinderen wat maken en hoe ze het doen.
Ik schrijf de opdrachtnummers op het whiteboard en vraag alle kinderen de opdrachten te gaan bekijken en alvast aan de slag te gaan. Als ze denken dat ze uitleg nodig hebben mogen ze hun naam bij het opdrachtnummer schrijven.
Kinderen kun je zo individueel instructie geven, als er meerdere namen bij een opdracht staan, roep je deze kinderen bij de instructietafel, en bij veel namen geef je een klassikale instructie. (als ik zie dat er meerdere kinderen hun naam bij dezelfde opdracht zetten, geef ik aan dat ik die opdracht klassikaal ga behandelen en dat kinderen dus niet meer hun naam erbij hoeven te zetten) Je laat de kinderen vrij in keuze om deze instructie mee te doen.
Zo kwam ik er dus achter dat bepaalde instructie helemaal niet nodig is, en je dus gewoon kunt schrappen.
Verantwoordelijkheid
Zo maak je kinderen ook verantwoordelijk voor hun eigen leren. Kinderen denken zelf na over of ze uitleg nodig hebben en waar en wanneer ze de instructie kunnen halen.
Door regelmatig met de kinderen te reflecteren (zie mijn artikelen over reflecteren met kinderen en het reflectiegesprek) kun je ook hierbij de vinger aan de pols houden.
Tijdens de week zijn er altijd momenten gepland waarin kinderen nog bepaalde uitleg kunnen halen. Soms komen kinderen erachter dat ze toch beter mee hadden kunnen doen met bepaalde instructies. Naarmate je langer op deze manier werkt, hoe minder dit gaat worden, omdat kinderen het al snel beter kunnen gaan inschatten, en je praat erover met ze tijdens de reflectiegesprekjes.
Natuurlijk gebruik ook ik nog steeds wel de bepaalde instructiemodellen, omdat bij echt nieuwe stof dat gewoon het meest effectieve is, maar daarbij houd ik wel rekening met de kinderen die wat meer aankunnen of hebben laten zien dat ze de stof al beheersen.
Het is gewaagd, maar het werkt. Kinderen zijn zich goed bewust van waar ze mee bezig zijn. Zijn verantwoordelijk voor hun eigen leren en kunnen dit ook heel goed verwoorden/verantwoorden.
