Begrijpend lezen leer je niet door het aanleren van strategieën!

Geletterdheid en schoolsucces.

Ik was bij een lezing van Erna Koeven over begrijpend lezen. Zij schrijft samen met Anneke Smits een blog over geletterdheid en schoolsucces. Na deze lezing was ik erg enthousiast over de theorie die zij heeft over begrijpend lezen. Op dit moment geven wij les in begrijpend lezen door kinderen strategieën aan te leren, maar uit onderzoek blijkt dat kinderen dat dit helemaal geen effect heeft op het begrijpend lezen. Opvallend vond ik dat ze vertelde dat alleen in Nederland begrijpend lezen een vak is. In de doelen van begrijpend lezen staat het volgende:

Voor de middenbouw:

De leerlingen lezen eenvoudige teksten die verhalend, informatief, beschouwend en argumentief van aard zijn met begrip en voeren daarbij de volgende leesstrategieën uit:

• Ze bepalen het thema van een tekst en activeren hun eigen kennis over het thema.
• Ze koppelen verwijswoorden en antecedenten.
• Ze lossen het probleem van een moeilijke zin ( of zinnen) op.
• Ze voorspellen de volgende informatie in een tekst.
• Ze leiden informatie af uit de tekst.
• Ze onderscheiden verschillende soorten teksten zoals verhalende, informatieve, directieve, beschouwende en argumentieve teksten.
• Ze herkennen de structuur van verhalende teksten.

Voor de bovenbouw:

De leerlingen lezen minder eenvoudige teksten die verhalend, informatief, directief, beschouwend of argumentief van aard zijn met begrip en voeren daarbij volgende leesstrategieën uit:

• Ze zoeken, selecteren en verwerken op een doelbewuste en efficiënte manier informatie uit verschillende bronnen.
• Ze leiden betekenisrelaties tussen zinnen en alinea’s en herkennen inconsistenties.
• Ze stellen zelf vragen tijdens het lezen.
• Ze bepalen de hoofdgedachte van een tekst en maken een samenvatting.
• Ze herkennen de structuur van verschillende soorten teksten.
• Ze plannen, sturen, bewaken en controleren hun eigen leesgedrag.
• Ze beoordelen teksten op hun waarde.

Bron: Tussendoelen gevorderde geletterdheid. Leerlijnen voor groep 4 tot en met 8.

Onderzoek heeft uitgewezen dat geen enkele methode effect heeft op het begrijpend lezen. Je hoeft volgens inspectie geen methode te gebruiken voor begrijpend lezen, als je maar kunt aantonen dat je ermee bezig bent.

Wat is nu de essentie van het begrijpend lezen? In hun blog leggen zij dit uitgebreid uit aan de hand van een formule.

In het kort komt het erop neer dat goed begrijpend lezen alleen maar kan als er leesbegrip is, als decoderen en vloeiendheid is, dat er ervarings- en taalbasis is, leesmotivatie en de hoeveelheid tekst, tekstkwaliteit en actief denken. Als een van deze componenten mist of minder is kan een tekst niet goed worden begrepen, dus dit moet geoefend/geleerd worden.

Voor meer informatie verwijs ik graag door naar de blog van Erna Koeven en Anneke Smits!